Integrale aanpak subsidies draagt bij aan terugdringen tekorten sociaal domein gemeenten

Al lange tijd hebben gemeenten grote tekorten in het sociaal domein. Sinds de decentralisering in 2015, waar zorgtaken zoals de Jeugdzorg en de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) werden overgeheveld naar de gemeenten, zijn problemen ontstaan. Gemeenten kregen minder budget, terwijl de instroom toenam. Hoe kunnen subsidies bijdragen om de gevolgen van deze tekorten op te vangen?

De maat is voor veel gemeenten vol. Afgelopen oktober hebben de Overijsselse, Drentse en Groningse gemeenten brandbrieven naar de Tweede Kamer gestuurd. Zij vragen allen eenmalig 600 miljoen om de begroting op orde te krijgen. Ondanks de inzet op lichtere hulp, preventie en projecten ‘dichtbij de burger’, blijven de tekorten onverantwoord hoog en zijn er lange wachtlijsten. Daarnaast leidt het tekort binnen het sociaal domein tot andere gevolgen. In de brandbrief die de Overijsselse gemeenten 16 oktober hebben verzonden is opgenomen dat iedere sector in meer of mindere geraakt wordt, bijvoorbeeld door de sluiting van bibliotheken, sportcomplexen en andere voorzieningen en het uitstellen van onder andere nieuwbouw en of ruimtelijke projecten die door intensieve participatie-trajecten gestart zijn.

Subsidiekansen sociaal domein gemeenten

Dat er tekorten zijn voor gemeenten op het sociaal domein staat buiten kijf. Gegeven dit feit is het voor gemeenten relevant om te bekijken in hoeverre zij de subsidiemogelijkheden binnen het sociaal domein benutten. Om maar meteen met de deur in huis te vallen: subsidies zijn niet dé oplossing. Wel kunnen ze een bijdrage leveren aan het uitvoeren en initiëren van innovatieve projecten binnen het sociaal domein. Door het benutten van deze subsidies blijven gemeentelijke organisaties zich ontwikkelen en worden belangrijke lessen getrokken over succesvolle werkwijzen en op welke manier het effectiever en efficiënter kan.

Actuele subsidiekansen gemeenten

Subsidie voor training gemeentelijke teams (ZonMw)
Gemeenten kunnen tot 18 november 2019 subsidie aanvragen voor de aanpak van de overlast die wordt veroorzaakt door mensen met een verward gedrag. Zo is er geld beschikbaar voor het trainen van gemeentelijke teams om de signalering en ondersteuning van mensen met psychiatrische problemen, een licht verstandelijke beperking of multi-problematiek binnen de gemeente te verbeteren. De subsidie biedt gemeenten een impuls om te starten met een op maat gemaakt trainingsplan voor medewerkers. Er kan een laagdrempelige financiering worden aangevraagd: een gemeente tot 100.000 inwoners mag maximaal € 25.000 aanvragen, gemeenten met meer dan 100.000 inwoners mogen maximaal € 100.000 aanvragen. Medio december gaat een aangepaste aanvraagronde voor deze regeling open.

Stimuleringsregeling E-Health Thuis (RVO)
Deze regeling heeft als doel om ouderen en mensen met een (risico op) chronische ziekte of beperking die thuis wonen de mogelijkheid te bieden om langer zelfstandig thuis te blijven wonen met behulp van E-health. Hiervoor moet het op grotere schaal en structureel inzetten van E-health in de reguliere zorg gestimuleerd worden. Een aanbieder van zorg en/of ondersteuning (Wmo 2015, Zvw, Wlz (thuis)) kan in samenwerking met één of meerdere inkopers van zorg en/of ondersteuning (gemeenten, verzekeraars, zorgkantoren) een aanvraag indienen. Het maximale subsidiebedrag voor een gezamenlijke subsidieaanvraag voor activiteiten van een innovatiecluster e-health en opleidings-activiteiten e-health is € 750.000. Aanvragen kan tot 31 december 2021.

Subsidieregeling preventiecoalities
Met deze regeling wordt de structurele samenwerking tussen zorgverzekeraars en gemeenten gestimuleerd op het gebied van preventieactiviteiten voor risicogroepen. Doel is om de gezondheid van deze groep te verbeteren. Met deze regeling kan een derde van de kosten van de proces-coördinatie gefinancierd worden. Alleen zorgverzekeraars kunnen, in samenwerking met één of meerdere gemeenten, de subsidie aanvragen. Het minimale subsidiebedrag is € 25.000. 1 oktober 2021 is de laatste mogelijkheid om een subsidie in te dienen.

Toekomstige kansen binnen nieuw programma Europees Sociaal Fonds (ESF+)

Naast de actuele mogelijkheden houdt Vindsubsidies ook de toekomstige mogelijkheden scherp in de gaten. Het huidige ESF gaat verder onder de naam ESF+ en biedt gemeenten naar verwachting in 2021 de eerste subsidiekansen. Het nieuwe programma is echter nog in ontwikkeling. Wel is bekend dat de focus binnen het nieuwe programma voor een belangrijk deel op kwetsbare groepen komt te liggen.

Vindsubsidies adviseert een integrale aanpak

Vindsubsidies heeft een team van deskundige overheidsconsultants met ruime ervaring in het effectief verwerven van subsidies voor gemeenten. Gebleken is dat een integrale aanpak het meest effectief is. Uiteraard is het goed om in het verwerven van subsidie een bepaalde focus aan te brengen, maar kijk ook naar alle andere onderwerpen en thema’s. Immers, uiteindelijk dragen alle subsidies op een positieve wijze bij aan het sluitend krijgen van de begroting. Wanneer je als gemeente succesvol bent in het benutten van subsidies op het gebied van cultuur, creëert dat wellicht ruimte op een ander thema binnen de begroting. Van belang is dan ook om subsidies gemeentebreed te bekijken.

Blijf de gemeentelijke organisatie ontwikkelen

In tijden van tekorten is er niet altijd aandacht voor innovatie en de ontwikkeling van nieuwe processen en werkwijzen. Logisch, de aandacht gaat in eerste instantie uit naar het primaire proces. Echter zijn subsidieregelingen vaak juist gericht op innovatie, om maatschappelijke uitdagingen op een nieuwe manier aan te pakken die effectiever en efficiënter is dan de huidige gang van zaken. Door als gemeente gebruik te maken van subsidies zorg je er ook voor dat de organisatie en de medewerkers zich ontwikkelen en dat er lessen worden getrokken. Deze ‘best practices’ zullen op termijn ook positief bijdragen aan de gemeentebegroting.

Subsidies zijn niet dé oplossing voor het aanvullen van de gigantische tekorten binnen het sociaal domein. Echter door het integraal benaderen van subsidies zorg je er enerzijds voor dat gemeenten geen geld laat liggen en anderzijds dat de gemeentelijke organisatie zich blijft ontwikkelen.

Demi Schrijver en Maarten Klumpers, Consultant en senior consultant Vindsubsidies.