EU-subsidies na Horizon 2020: uitstel of afstel?

BLOG – Het is nog lang geen 2021, maar op dit moment zien analisten al diverse beren op de weg die ervoor kunnen zorgen dat het nieuwe Europese kaderprogramma voor Onderzoek 2021-2027 (het negende kaderprogramma) niet op tijd van start zal kunnen gaan.

Directe aanleiding voor de zorgen zijn uitspraken van enkele hooggeplaatste EU-officials, die vorige week een nieuw tijdspad presenteerden voor het vaststellen van het EU-meerjarenbudget. Hoewel er geen reden voor het uitstel werd genoemd, lijkt de Brexit de directe oorzaak. Wat de reden ook is, gezien de ervaringen uit het verleden zou een vertraagde start van het programma niet als een verrassing komen, want ook zonder een ingrijpende gebeurtenis als een vertrekkende lidstaat, liepen diverse grote Europese programma’s al eerder aanzienlijke vertragingen op. Met dat in het achterhoofd, kan het deze keer haast niet anders zijn. Voor organisaties met ambitieuze plannen lijkt het raadzaam om te bekijken of ze nog op basis van Horizon 2020 kunnen indienen.

Want op hoeveel vertraging moeten we rekenen? De Commissie zal pas volgende zomer (in plaats van eind dit jaar) haar voorstel voor KP9 presenteren. Dan staat de teller in ieder geval op vier tot zes maanden. Maar het zou zomaar kunnen dat de EU niet in staat zal zijn om voor 2021 overeenstemming te bereiken over het zogenaamde ‘Multiannual Financial Framework’ (de meerjarenbegroting van de EU, waar onderzoek uiteraard ook deel van uitmaakt). Dat kan er zomaar toe leiden dat er een heel tussenjaar zal ontstaan tussen het einde van Horizon 2020 en de start van KP9.

Een mogelijke oplossing zou zijn om Horizon 2020 een jaartje langer te laten doorlopen, maar dan minus de bijdrage van het Verenigd Koninkrijk (zo’n 15% van het budget).

Daar moeten de lidstaten dan natuurlijk wel mee akkoord gaan. En dat kan het volgende grote probleem worden voor de EU in de komende periode. In zowel Frankrijk en Nederland zijn er dan wel geen euro-sceptische partijen aan de macht gekomen na de meest recente verkiezingen, in andere landen kan dat nog wel eens anders aflopen. Dan kun je als EU wel een mooie financiële planning maken, het blijft uiteindelijk de vraag of de lidstaten daar wel allemaal mee akkoord gaan.

Tot slot heeft KP9 ook nog eens te vrezen voor een nieuwe concurrent: het Europees Defensiefonds, dat vandaag is gelanceerd. Dit nieuwe fonds zal de nationale investeringen in defensieonderzoek, de ontwikkeling van prototypen en de aanschaf van defensiematerieel en -technologie coördineren, aanvullen en versterken. Ook hiervoor moet budget beschikbaar worden gemaakt.

Al met al veel onzekerheid. Uiteindelijk zal KP9 er ongetwijfeld vroeg of laat komen. Er is uiteraard nog niet veel te zeggen over de inhoud, maar er gaan wel stemmen op om in ieder geval meer geld beschikbaar te maken voor de European Research Council (ERC). Over de participatie van, met name grote, bedrijven bestaan wel twijfels bij diverse lidstaten. Diverse politici zijn van mening dat zij te veel profiteren van het huidige Horizon 2020 programma. De EU zelf lijkt echter wel voorstander van het voortzetten van de huidige koers met betrekking tot bedrijfsdeelname aan onderzoeksprogramma’s.

Roel de Vrind, Research Manager Vindsubsidies