Alert op herkomst geld crowdfunding

BLOG - Crowdfunding, een doelkapitaal bij elkaar brengen via een aantal kleine financiers door donaties, leningen of aandelenkapitaal, kreeg vorig jaar extra aandacht van het Landelijk Bureau Bibob (LBB). Niet omdat daar een grote malafide business in zit, maar vanuit een technische insteek. Crowdfunding wordt steeds vaker als financieringsvorm gezien, waardoor het ook belangrijk wordt te weten waar al dat geld vandaan komt. Wie zijn de financiers?

In Nederland kennen we sinds 2003 de wet Bibob. Deze wet moet de verwevenheid tussen onder- en bovenwereld tegengaan.

Misbruik door criminelen
De wet is ingesteld omdat criminele organisaties soms misbruik maakten van vergunningen en subsidies. Criminelen maakten met illegaal verdiend geld aanspraak op vergunningen, subsidies en overheidsopdrachten. Op deze manier kwam crimineel geld in de bovenwereld terecht. Een vergunning of subsidie werd bijvoorbeeld aangevraagd op naam van een - op het eerste gezicht - bonafide bedrijf. De vergunning of subsidie werd na toekenning vervolgens gebruikt voor criminele activiteiten. Het op het eerste gezicht ‘nette’ bedrijf was een dekmantel voor malafide praktijken, zoals het witwassen van geld. Wat heeft de wet Bibob veranderd?
Tot de invoering van de wet Bibob konden alleen de politie en het Openbaar Ministerie ingrijpen als er sprake was van malafide praktijken. Met de invoering van deze wet hebben nu ook andere bestuursorganen een (bestuurlijk) instrument waarmee ze criminele activiteiten kunnen aanpakken.

Crowdfunding via intermediair
Meestal vindt crowdfunding plaats via een intermediair, zoals een internetplatform. Zij zijn vaak het eerste aanspreekpunt voor de financier en gefinancierde ondernemer. In de meeste gevallen blijven financiers anoniem voor de ondernemer, maar bij de platforms zijn ze wel bekend. Als een vergunningaanvrager of -houder de identiteit van financiers niet kenbaar kan maken, kan dat gevolgen hebben. Als er geen onderzoek gedaan kan worden, kan de vergunningaanvraag buiten behandeling worden gesteld of de vergunning worden ingetrokken. Voor ondernemingen die afhankelijk zijn van vergunningen waar de wet Bibob op van toepassing is, is anonieme crowdfunding alleen mogelijk als een bestuursorgaan zelf een Bibob-onderzoek doet en ervoor kiest de identiteit niet op te vragen.

Factsheet voor gemeenten
Omdat het LBB steeds meer vragen over crowdfunding krijgt, is in 2017 een factsheet voor gemeenten opgesteld. Er is geen concrete aanleiding aan te nemen dat er vaak onwettige dingen gebeuren in crowdfunding, maar het is een denkbare modus operandi voor criminelen. Zij kunnen kleine bedragen verspreid inbrengen. In de factsheet wordt uitgelegd wat crowdfunding is en dat niet het platform en de intermediair belangrijk zijn om te onderzoeken, maar de individuele financiers en dus ook financiers van kleine bedragen.

Relatie Bibob en crowdfunding
De relatie tussen Bibob en crowdfunding heeft ook z’n problemen. Sommige crowdfundingplatforms willen anonimiteit van investeerders waarborgen, zodat niet online te vinden is waarin en hoeveel de geldschieter investeert. Die anonimiteit maakt het voor bijvoorbeeld horecaondernemers moeilijk om een vergunning aan te vragen, want Bibob vraagt naar de identiteit van de investeerder. Daarnaast richt Bibob zich niet op investeerders vanaf € 10.000, maar wordt bijvoorbeeld bij € 500 al identificatie geëist.

In zo’n geval, waarbij een project een paar duizend kleine investeerders heeft, wordt een screening een bijna onuitvoerbare megaklus.

Vindsubsidies researcher Ingrid Voskes