Horizon 2020 nog binnen - of buiten - handbereik?

Horizon 2020, het grote Europese subsidieprogramma voor innovatie, dreigt ingehaald te worden door het eigen succes. Door de enorme hoeveelheid aanvragen, komt alleen de crème de la crème van de innovatieve projecten uit de EU-landen in aanmerking voor een bijdrage uit Brussel. Zelfs een beoordeling van ‘Excellent’ hoeft nog geen garantie voor succes te betekenen.

De Europese Commissie probeert op verschillende manieren de slagingskans voor aanvragers op te krikken. Dit om te voorkomen dat grote bedrijven, met ontwikkelingen die wel perfect aansluiten bij de ambitieuze Europese economische doelstellingen, al op voorhand afhaken en geen poging doen om een Europese subsidie aan te vragen.

Gedurende de eerste achttien maanden van Horizon 2020 zijn er maar liefst 73.000 aanvragen ingediend. Dit laat de immense populariteit van Horizon 2020 zien maar deze aantallen zorgen tegelijkertijd ook voor een steeds verder dalende ‘success rate’ van het kaderprogramma. Op dit moment ligt de kans op succes voor partijen die aanspraak maken op een bijdrage vanuit de Horizon-pot van € 80 miljard op 12,9%, waarbij sommige deelprogramma’s zelfs tot ver onder de 10% zakken. Erg ontmoedigend, vooral om het voorbereiden en schrijven van een Europese aanvraag zeer complex en tijdrovend is. Grote organisaties passen daar steeds vaker voor, waardoor uiteindelijk de hogere Europese doelen in gevaar komen.

Het lage succespercentage is gebaseerd op de circa 37.000 projectvoorstellen die zijn geëvalueerd na de eerste honderd openstellingen van verschillende Horizon 2020-calls. Het gaat om projectvoorstellen die het hele traject van vooraanvraag tot eindbeoordeling hebben doorlopen. De slagingskans van projecten het vorige Europese kaderprogramma FP7 2007-2013 lag nog een stuk hoger, namelijk rond de 20%. De slagingskans van Horizon 2020 is echter inmiddels zelfs beneden de 14,5% gezakt die de Europese Commissie zichzelf tot toelaatbare ondergrens gesteld had.

Best scorende landen
De best scorende landen zijn: het Verenigd Koninkrijk, van waaruit de meeste aanvragen afkomstig waren, Duitsland, dat het meeste geld voor onderzoeksprojecten wist te vergaren en Frankrijk. Ongeveer de helft van het totale uitgekeerde subsidiebedrag vanuit Horizon 2020 is naar projecten uit deze drie landen gegaan. Als we kijken naar de gemiddelde bedragen per land, dan staat NL vooralsnog toch nog op een nette tweede plaats.

Wat betreft het type aanvrager, scoren vooral universiteiten  het best. Zij sleepten tot nu toe 35% van het beschikbare Europese subsidiegeld in de wacht. Wel is het een forse daling sinds KP7, het vorige kaderprogramma, toen dit percentage nog op 44% lag.

Toegewezen budget aan mkb op schema
De doelstellingen voor subsidieverlening aan het mkb worden wel gehaald volgens de Europese Commissie. Zoals voorgenomen, belandt 20% van het bestede budget aan onderzoekers- en ontwikkelingsprojecten in de zakken van mkb-ondernemers. Bekend is dat hier vooral de Mediterrane landen goed scoren maar dat Nederland en België hierop achterlopen.

Slagingskans moet hoger worden
Ondanks dat het mkb op schema ligt, is de EU bang dat met afhaken van grotere organisaties, als gevolg van de lage slagingskans, de hoogdravende doelstellingen op het gebied van innovatie in gevaar komen. Immers om Europa daadwerkelijk die boost te kunnen geven om op onderzoeks- en innovatiegebied te kunnen concurreren met bijvoorbeeld de Verenigde Staten en Azië, zijn toch echt ook de ‘grote jongens’ nodig.

Twee fases
Er wordt hard gewerkt aan oplossingen om de scoringskans voor, maar in elk geval de deelname van, grote bedrijven aan Horizon 2020-openstellingen te verhogen. Zo werken de meeste calls inmiddels volgens het “2-stage” principe. De eerste “stage” of fase houdt een soort voorronde in waarin een beknopte aanvraag volstaat om een eerste beoordeling te krijgen. Hierdoor hoeven bedrijven niet meteen veel tijd en moeite te steken in een uitgebreide aanvraag wat dus een aanzienlijke tijdsbesparing oplevert, zeker als hun aanvraag afgewezen wordt. Daarna volgt een ‘finaleronde’ van projecten die het hele aanvraagproces doorgaan, maar dus ook meer kans maken op een positief eindresultaat.

Externe deskundige
Ook kiezen steeds meer bedrijven voor het inschakelen van een externe subsidiedeskundige, die het tijdrovende aanvraagproces kan begeleiden en uitvoeren. Een keuze die niet alleen tijd uitspaart maar ook kan zorgen voor een hogere slagingskans. Subsidie-experts zijn doorgaans goed op de hoogte van de Europese subsidievoorwaarden, deadlines in het proces en de manier waarop een aanvraag kan worden ‘verkocht’ aan de Europese commissie. Het overwegen waard wanneer u aanspraak wilt maken op de honderden miljoenen die Brussel voor Nederland heeft gereserveerd.

De resultaten van de Horizon 2020 calls dit jaar zullen in elk geval al een eerste inzicht geven of alle maatregelen van de Europese Commissie zin hebben gehad en de scoringskans aan het eind van 2016 is verbeterd.

Vindsubsidies consultant Niek Reinders